بررسی تولید رواناب و رسوب در سازندهای ریزدانه نئوژن با کمک باران ساز (مطالعه موردی: حوزه آبخیز طالقان)

در ایران، سازندهای ریزدانه مربوط به نئوژن به خاطر وجود املاح گچ ونمک از جمله حساس ترین سازندها به فرسایش بوده و عامل اصلی تولید رسوب معلق در بیشتر حوضه ها به شمار می روند. هدف از این پژوهش بررسی واحدهای ریزدانه نئوژن حوزه آبخیز طالقان از نظرحساسیت به فرسایش و تولید رواناب، با تأکید بر ویژگی های ذاتی و با بهره گیری از باران ساز صحرائی می باشد. در این پژوهش، در آغاز با تجزیه و تحلیل نمونه های سازند برداشت شده از واحدهای ریزدانه منطقه بر پایه واحدهای کاری ژئومرفولوژی، سازند نئوژن بر مبنای ویژگی های شیمیایی و املاح موجود درنمونه ها به چندین زیرواحد جداسازی و سپس در هر زیرواحد رواناب و رسوب معلق با همانندسازی باران در دو شدت 30 و60 میلی متردرساعت اندازه گیری شد. نتایج بدست آمده از این پژوهش نشان می دهد که در بیشتر نمونه ها نسبت تخریبی به کل املاح موجود بیش از 9/1 بوده و لذا بر پایه روش پتی جان (1973) و با توجه به میزان املاح غالب پنج واحد شامل ngsih، ngsi، gy1c، gy1cg وgy2ch جداسازی شد. بررسی میزان رواناب و مقایسه میانگین ها به روش دانکن نشان داد که درسطح 05/0، واحد ngsih بیشترین میزان رواناب ورسوب را تولید کرده و پس از آن واحدهای ngsi، gy2ch، gy1cg وgy1c قرار دارند. بررسی روند تولید رسوب و رواناب با گذشت زمان نشان می دهد که واحدهای ngsih و ngsiبه سرعت به حالت اشباع رسیده و درآنها تولید رواناب و رسوب معلق ثابت می شود. ولی واحدهای gy1cg وgy1c هرچند که میزان رسوب معلق کمی را در زمان های اولیه (10 دقیقه اول ودوم) ایجاد می کنند ولی با گذشت زمان به خاطر اشباع شدن رس ها و ایجاد جریان های لاوی، میزان رسوب معلق آنها به ویژه در10 دقیقه سوم به شدت افزایش می یابد.